هک دوربین مدار بسته زندان اوین؛ عملیات فریب یا اقدام اعتراضی؟
محمد یراحی
...خوب بودن کافیست
همزمان با معرفی اعضای کابینه «ابراهیم رئیسی»، رییس جمهوری اسلامی به مجلس شورای اسلامی، ویدیوی یک دقیقهای از«هک» دوربینهای مداربسته زندان اوین منتشر شد.
در این ویدیوی یک دقیقهای که عصر روز یکشنبه ۳۱ مردادماه از تلویزیون بیبیسی فارسی و وبسایت رادیو فردا منتشر شد، آمده است: «گروهی به نام عدالت علی اعلام کردهاند که دوربینهای زندان اوین را هک کردهاند.»
در ادامه این ویدیو، لوگوی این گروه به همراه جملهای آمده که رییس جمهوری اسلامی را مخاطب قرار داده است: «زندان اوین لکه ننگی بر عمامه سیاه و ریش سفید رئیسی».
«اعتراضات سراسری تا آزادی زندانیان سیاسی»، جمله دیگری است که بر روی مانیتورهای اتاق کنترل دوربینهای مداربسته زندان اوین نقش بست و بعد از آن هم تصاویر کوتاهی از کتک زدن زندانیان از سوی ماموران در این فیلم دیده میشود. از گروه هکری عدالت علی تا پیش از این هیچ سابقهای در این مورد منتشر نشده است.
ابراهیم رئیسی، عضو گروه موسوم به «هیات مرگ»، مربوط به اعدام زندانیان سیاسی در تابستان سال ۱۳۶۷ است که نشستن او بر کرسی ریاست جمهوری با واکنش بسیاری از گروههای سیاسی مخالف جمهوری اسلامی و نهادهای بینالمللی حقوق بشری همراه شد.
هر چند این نخستین بار نیست که سیستم دوربین مداربسته و شبکه یکی از نهادهای عمومی و دولتی جمهوری اسلامی هک میشود، با این حال دستکم در سالهای اخیر، نمونه دیگری از هک شبکه ارتباطات نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی مطرح نشده است.
ماه گذشته، سیستم ارتباطاتی شرکت راه آهن جمهوری اسلامی هک شد که به دنبال آن سفرهای متعدد مردم با قطار در شهرهای مختلف ایران به تعویق افتاد. اسراییل اعلام کرد این هک را یک گروه مخالف جمهوری اسلامی به نام«ایندرا» انجام داده است.
تیرماه امسال هم، وبسایت وزارت راه و شهرسازی، با پیغام «پایتان را از گلیمتان درازتر نکنید»، مورد حمله قرار گرفت.
همچنین ۲۲ دی ۱۳۹۸ وبسایت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در اعتراض به «دروغ سیستماتیک، فساد گسترده و جنایت علیه شهروندان ایرانی» هک شد. در این رویداد هم مثل هک وبسایت وزارت راه و شهرسازی، هیچ اسمی از مسئولان ایجاد اختلال در وبسایت وزارت ارتباطات منتشر نشد.
سال ۱۳۹۷ هک نمایشگرهای تبلیغاتی فرودگاههای تبریز و مشهد در حمایت از «تظاهرات سراسری» دیماه ۱۳۹۶ انجام شد. این بار اما گروه «تپندگان» خود را به عنوان مسئول هک نمایشگر فرودگاههای مشهد و تبریز معرفی کرد.
هک تلویزیونهای تبلیغاتی شهرداری برخی شهرها از جمله دیگر اقداماتی بود که به گروههای مخالف جمهوری اسلامی نسبت داده شد.
هک دوربینهای مداربسته زندان اوین اما جدا از این که نخستین مورد ایجاد اختلال در شبکه ارتباطی یک نهاد امنیتی وابسته به جمهوری اسلامی است، یک تفاوت عمده دیگر هم با موارد مشابه پیشین دارد.
در حمله اخیر، بر خلاف موارد قبلی، نه وبسایت سازمانها و نهادهای جمهوری اسلامی و یا نمایشگرهای عمومی، بلکه سیستم دوربین مداربسته زندان اوین مورد حمله قرار گرفت.
رویدادی با پرسشهای فراوان
«امیر رشیدی»، پژوهشگر حوزه امنیت اینترنت با «مشکوک» خواندن رویدادی که از آن با عنوان هک دوربینهای مدار بسته زندان اوین یاد میشود، به ایرانوایر میگوید: «نکته پرسشبرانگیز نخست در این مورد آن است که چرا گروهی که ادعا میکند، به سیستم دوربینهای مداربسته زندان اوین نفوذ کرده، تنها یک ویدیوی یک دقیقهای از وقایع داخل این زندان را منتشر کرده است؟ در این زندان، همواره در مورد برخورد ماموران با زندانیان پرسشهای متعددی مطرح بوده که این گروه در صورت دسترسی به دوربینهای مدار بسته آن، قاعدتا باید تصاویر مفصلی از آن را منتشر میکرد.»
امیر رشیدی با یادآوری عملکرد گروههای هکری که به اسناد ویدیویی و مکتوب از نهادهای دولتی در سراسر جهان دسترسی پیدا میکنند، میگوید بر اساس این تجربه، گروه مدعی هک دوربینهای مداربسته زندان اوین، میبایست همه اسناد تصویری به دست آمده را منتشر کند.
از آن سو، تفاوت دیگری که این رخداد به هک سیستم مخابراتی بسیاری از دیگر نهادهای دولتی جمهوری اسلامی دارد، هدف قرار دادن تنها یک فرد، یعنی ابراهیم رئیسی، رییس دولت جمهوری اسلامی و رییس پیشین قوه قضاییه است. البته در بخشی از بیانیه این گروه هکری، حکومت جمهوری اسلامی نیز هدف قرار گرفته و قید شده است که «به افشای ظلم و ستمی که ابراهیم رئیسی و رژیم به مردم روا میدارند، ادامه خواهیم داد.»
امیر رشیدی، فعال حوزه امنیت اینترنت بر اساس ابهامی که در مورد کوتاه بودن ویدیوی پخش شده از اتاق کنترل دوربینهای مداربسته زندان اوین منتشر شده، احتمال انتشار دادههای کنترل شده از سوی بخشی از نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی را منتفی نمیداند.
سال گذشته هم، گروهی با عنوان«یوزپلنگان وطن»، در ایمیلی مشترک که برای خبرنگاران رسانههای خارج از کشور ارسال کردند، مدعی شدند که انفجار در تاسیسات هستهای نطنز را آنها به عنوان «گروهی زیرزمینی در قلب جمهوری اسلامی» انجام دادهاند.
حمله به تاسیسات هستهای نطنز البته در همان روزها به گفته بسیاری از تحلیلگران از سوی دولت اسراییل انجام شد؛ اما از سوی دیگر، برخی کارشناسان امنیتی، ایمیل ارسال شده به رسانههای خارج از کشور از سوی گروه موسوم به یوزپلنگان وطن را «عملیات فریب» بخشی از نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی برای انحراف افکار عمومی عنوان کردند.
با این حال، امیر رشیدی، میگوید ساختگی بودن ویدیوی موسوم به هک دوربینهای مدار بسته زندان اوین را هم نباید منتفی دانست: «بر خلاف موارد پیشین که ما شواهد هک وبسایتها و صفحات نمایشگر برخی وزارتخانهها و نهادهای دولتی و عمومی را میدیدیم، در تصاویر مربوط به زندان اوین، ما به دوربین مدار بسته زندان اوین دسترسی مستقیم نداریم که صحت این اتفاق را بررسی کنیم. پس احتمال این هم هست که مثلا برخی کارمندان زندان اوین با برخی دسترسیها به سیستم دوربین مداربسته این زندان، با تصویرسازی مدعی هک این سیستم شده باشند. این احتمال زمانی قویتر میشود که فکر کنیم، متصل بودن سیستم دوربینهای مدار بسته چنین نهادی امنیتی به اینترنت که آسیبپذیری آن را تقویت میکند، به شدت غیرمنطقی است که البته با ضرباتی که در سالهای اخیر به برخی مکانهای با مراقبت بالای امنیتی وارد شده، چنین اشتباه بزرگی هم چندان عجیب نیست.»
از سوی دیگر، با توجه به اینکه در بیانیه گروه هکری موسوم به عدالت علی وعده داده شده که به افشای ظلم و ستم ادامه خواهند داد، انتشار تصاویر بیشتر در روزهای آتی را نمیتوان دور از ذهن دانست.
تا لحظه انتشار این گزارش، سازمان زندانهای کشور، بر خلاف بسیاری از موارد قبلی هک سیستم مخابراتی سازمانها و نهادهای جمهوری اسلامی، اطلاعیهای در مورد تصاویر ویدیویی منتشر شده با عنوان هک دوربینهای مداربسته زندان اوین منتشر نکرده است.
