مرور رسانهها؛ خبرگزاری فارس و فریبکاری عامدانه در قضیه هولوکاست
محمد یراحی
...خوب بودن کافیست
تفاوت است بین رسانهای که دروغ میگوید و میداند که دروغ میگوید و رسانهای که دروغ میگوید ولی نمیداند که اطلاعاتی که منتشر میکند نادرست و جعلی است. اولی را «دیس اینفورمیشن» و دومی را «میس اینفورمیشن» میگویند. رسانهای که عامدانه اطلاعات جعلی منتشر میکند، رسانه مضر نیز شناخته میشود، چراکه با اطلاعات نادرست و گمراه کننده به دیگران آسیب میرساند. این دسته از رسانهها میکوشند با فریب افکار عمومی، حقیقت را پنهان و کنترل افکار مخاطبان را در دست گیرند. اما رسانههایی که نمیدانند اطلاعاتی که منتشر میکنند نادرست و جعلی است، تنها مرتکب خطای حرفهای شدهاند. وقتی رسانه ناآگاهانه اطلاعات نادرست منتشر میکند ولی اعتقاد دارد که محتوای منتشر شده صحیح است و هدفی برای صدمه زدن به دیگران ندارد، مرتکب میس اینفورمیشن شده است.
برای درک بهتر تفاوت دیس و میس اینفورمیشن، به این گزارش خبرگزاری فارس که روز ۲۸شهریور۱۴۰۱، که با عنوان «خشم آمریکاییها از دعوت رییسجمهور ایران به یک پژوهش تاریخی» منتشر شده دقت کنید.
در این گزارش با اشاره به اظهارات آقای ابراهیم رئیسی در گفتگو با شبکه سیبیاس، در خصوص هولوکاست که گفته بود: «ببینید مساله تاریخی یک مسالهای است که تاریخدانها و پژوهشگران باید درباره آن تحقیق کنند، یک نشانههایی هم وجود دارد برای اینکه این اتفاق واقع شده. اگر چنین است، باید اجازه دهند درباره آن تحقیق شود»، واکنش مقامهای اروپایی و آمریکایی در محکوم کردن این اظهارات را خلاف دموکراسی غربی و تقدس زدایی مذهبی در فرانسه و قابل مقایسه با محاکمه گالیله خوانده و آورده:
«در بسیاری از کشورهای غربی حتی تردید در تعداد کشتههای یهودیان در جنگ دوم جهانی میتواند دردسرهای جدی داشته باشد. حتی مورخین غربی در محیطهای آکادمیک هم باید مواظب آن باشند که با نگارش مطلبی در خصوص هولوکاست، برای خود سالها دردسر نتراشند. این در حالی است که پس از انقلاب فرانسه، سکولاریسم به یکی از ارکان دموکراسیهای غربی بدل شد و قرار شد تا ممنوعیتهای مذهبی و تقدس در امور حکومتی و قانونی تاثیری نداشته باشند؛ اما هولوکاست اکنون در کشورهای غربی به یک امر مقدس یا تابو بدل شده است که انکار آن به مثابه یک جنایت است. به این ترتیب، اگرچه با سکولاریسم، مذهب از متن جوامع غربی رخت بربست؛ اما تابوهای بشرساخته کاری را با جوامع غربی کردهاند که کلیسای قرون وسطی هم نکرد. محاکمه مرحوم پروفسور روژه گارودی به جرم زیر سوال بردن هولوکاست در کتاب مشهورش، بیشباهت به محاکمه گالیله در دوران قرون وسطی به جرم متحرک دانستن زمین نیست! طبعا همانگونه که چرخیدن زمین با محاکمه گالیله در دادگاه انگیزاسیون متوقف نشد، سوالات و تشکیکات وارد به پدیدهای به نام هولوکاست هم با محاکمه منکرین آن از بین نخواهد رفت».
در این گزارش چند نقل قول از مقامهای خارجی به این شرح مورد اشاره قرار گرفته است:
– جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید: «این بیانیه از سوی رییسجمهور ایران زننده است و باید در سطح جهان محکوم شود.»
– «دبورا لیپستات»، نماینده ویژه دولت آمریکا برای مبارزه با یهودستیزی: «اظهارات او نوعی انکار هولوکاست و نوعی یهودستیزی است.»
– گیلاد اردان، نماینده رژیم صهیونیستی در سازمان ملل متحد هم نظر آیتالله رئیسی را «شوکآور» خوانده و از دبیرکل سازمان ملل خواسته مانع از سخنرانی او در مجمع عمومی شود.
پرسش اول: چرا این خبر جعلی است؟
این خبر جعلی است چرا که دلیل خشم آمریکاییها از اظهارات رییس جمهور ایران، دعوت به یک پژوهش تاریخی نیست، بلکه خشم آنها از انکار هولوکاست و یهودی ستیزی است. وارونه نشان دادن حقیقت و پنهان کردن بخشی از حقیقت، اطلاعات را واجد صفت جعلی میسازد.
دوم: این گزارش مصداق دیس اینفورمیشن است یا میس اینفورمیشن؟
اگر اظهارات آقای رئیسی و نویسنده گزارش خبرگزاری فارس را حمل بر بیسوادی و بیاطلاعی آنها، از چرایی خشم دنیا نسبت به هولوکاست بدانیم، میتوانیم این گزارش را میس اینفورمیشن بخوانیم، ولی این گزارش میس اینفورمیشن نیست بلکه مصداق دیس اینفورمیشن است؛ چراکه:
– سالهاست در مورد هولوکاست صحبت میشود و دیگر کسی مثل رییس جمهور ایران و روزنامهنگارانی که در این حوزه قلم میزنند، میدانند که این اظهارات از این جهت یهودی ستیزانه خوانده میشود که سالهاست تحقیقات کاملی در خصوص هولوکاست انجام و اسناد و مدارک کافی از وقوع این جنایت و ابعاد آن بدست آمده است و در این شرایط دعوت به تحقیقات، یعنی تردید در نتایج تحقیقاتی که به صورت موشکافانه انجام و اثبات شده است. آنچه در غرب ممنوع است نفی هولوکاست است نه صحبت در مورد هولوکاست، نقد برخی جنبههای هولوکاست ممنوع نیست و میتوان در مورد آن صحبت کرد، آنچه ممنوع است، انکار هولوکاست با هدف یهودی ستیزی و نفرت پراکنی است.
– خبرگزاری فارس بارها به عناوین مختلف به نفرت پراکنی در خصوص هولوکاست پرداخته و این اولین گزارش آنها در مورد هولوکاست نیست که بتوان آن را خطای رسانهای دانست.
– خبرگزاری فارس عامدانه اطلاعات درست را به مخاطب نمیدهد و میکوشد تصویری مخدوش و جعلی از چرایی ممنوعیت انکار هولوکاست در برخی کشورهای غربی ارائه کند.
اصولا برای تشخیص میس اینفورمیشن از دیس اینفورمیشن باید به این پرسشها پاسخ داد:
– نویسنده کیست؟
– کدام رسانه این پیام را منتشر کرده؟
– این رسانه چه هدفی را دنبال میکند؟
– و از همه مهمتر اینکه این رسانه چه اطلاعاتی را از مخاطب مخفی میکند؟آیا بر بخشی یا کل حقیقت عامدانه سرپوش گذاشته میشود یا ناآگاهانه؟
تلاش عامدانه رییس جمهور ایران و خبرگزاری فارس برای انکار هولوکاست، ریشه در تفکرات ضد صهیونیستی و آپارتاید مذهبی حاکم بر نظام جمهوری اسلامی دارد. آنها اولین بار نیست که هولوکاست را انکار و با نفرت پراکنی میکوشند به ستیز با غرب ادامه دهند. مهم این است که بدانیم دیس اینفورمیشن صدمات جبران ناپذیری به جامعه وارد میکند و میتواند زندگی بسیاری را به مخاطره اندازد. رسانهای که تولید دیس اینفورمیشن به ماموریت اصلی آن تبدیل شده، برای سلامت جامعه مضر و خطرناک است و باید با دیدی باز و هوشیار با محتوای تولیدی چنین رسانهای برخورد کرد. مهمترین نکته این است که پیش از به اشتراک گذاشتن، لایک کردن، ریتوییت کردن هر مطلبی، نسبت به درستی و اعتبار منبع، اطمینان حاصل کرد.