آخرین خبرها از زندان اوین؛ آنچه تاکنون میدانیم
محمد یراحی
...خوب بودن کافیست
شامگاه شنبه ۲۳ مهرماه ۱۴۰۱ در دومین شنبه فراخوان برای اعتراضات سراسری و پایان چهارمین هفته از این اعتراضات که با کشتهشدن مهسا امینی دختر ۲۲ ساله سقزی آغاز شده بود در بندهای ۷ و ۸ زندان اوین حریق و انفجاری غریب رخ داد.
منابع ایرانوایر از شنیده شدن صدای آژیر خطر زندان به صورت ممتد پیش از وقوع انفجارها خبر داده و گفتند صدها صدای شلیک شنیده شده است.
بعد از بالا رفتن ستونی از دود و آتش خیابانهای اطراف زندان اوین تیراندازی در این زندان از سر گرفته شد.
در پی افزایش نگرانیها از جان زندانیان محبوس در زندان اوین، برخی کاربران احتمال دادند که این انفجار و آتشسوزی در این زندان، از پیشبرنامهریزی شده بوده است. گزارشهایی از جوسازی چندین اکانت بدون اسم و رسم که فعالان مدنی و روزنامهنگاران میگویند «ناامن» هستند، منتشر شد که در آن از ورود هلیکوپتر به زندان اوین و وقوع «شورش» خبر داده بودند. اغلب توییتهای این کاربران بعد از چند ساعت از حسابهای کاربریشان حذف شد.
ساعاتی پس از وقوع آتشسوزی و تجمع گسترده شهروندان در اطراف زندان اوین کلیه راههای منتهی به زنان مسدود شد و نیروهای لباس شخصی و امنیتی اجازه توقف خودروها در آن نواحی را نمیدادند.
بیخبری از زندانیان تا ساعات اولیه روز یکشنبه ۲۴ مهرماه ادامه یافت و اندک اندک خبرهایی از زندانیان و وضعیتشان شنیده شد.
لغو ملاقاتهای بند نسوان زندان اوین
روزهای یکشنبه، روزهای ملاقات بند نسوان (بند زنان سیاسی) زندان اوین است.اما امروز ملاقات زندانیان زن در این زندان لغو شد و این امر نگرانی بسیاری از خانوادههای زندانیان سیاسی را در پی داشت. مصطفی نیلی، وکیل داگستری، نیز خبر داد که برای پیگیری وضع موکلینش به مقابل در «ملاقاتهای زندان اوین» مراجعه کرده ولی امکان حضور در این بند برایش فراهم نشده است.
تماس برخی از زندانیان از داخل زندان
به دنبال وقوع حریق و انفجار در بند ۷ زندان اوین شماری از زندانیان از نیمه شب شنبه تا صبحگاه یکشنبه ۲۴ مهر در تماسهایی کوتاه و چند ثانیهای از سلامتی خود به خانوادههایشان خبر دادند.
«محمد حبیبی» سخنگوی کانون صنفی معلمان که در بند چهار اوین، زندانی است، سلامتی خود و دیگر معلمان زندانی محبوس از جمله «رسول بداقی» و «جعفر ابراهیمی» را اطلاع داده است.
رضا شهابی عضو سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه نیز در تماسی کوتاه از زندان اوین گفته است: «حال او و دیگر زندانیان بند چهار خوب است.»دادگاه رضا شهابی هم که قرار بود امروز برگزار شود، به وقت دیگری موکول شده است.
شاپور احسانیراد از اعضای هیئت مدیره اتحادیه آزاد کارگران ایران محبوس در بند ۸ زندان اوین و نسرین جوادی (اعظم خضری جوادی) دیگر عضو اتحادیه آزاد کارگران ایران محبوس در بند زنان زندان اوین طی تماسهای کوتاهی از سلامت خود خبر دادند.
محمدحسین آجرلو همسر نیلوفر حامدی روزنامهنگار زندانی هم در حساب کاربری خود از سلامت او خبر داد و گفت همسرش در تماسی کوتاه گفته نمیداند دیشب چه اتفاقی افتاه اما صداها و شرایط «بسیار ترسناک» بوده است. نیلوفر حامدی یکی از بازداشت شدگان اعتراضات اخبر بعد از انتشار کشتهشدن مهسا امینی است است که در بند ۲۰۹ زندان اوین در انفرادی است.
طناز کلاهچیان همسر امیرسالار داوودی وکیل محبوس در بند ۴زندان اوین نیز نوشت که همسرش با او تماس گرفته و گفته در سلامت است. به گفته خانم کلاهچیان در بند ۴ گاز اشک آور شلیک شده اما در این بند کسی را بازداشت نشده است و در حال حاضر زندانیان این بند سلامت هستند .
رادیو فردا همچنین اعلام کرد که جعفر پناهی در تماس تلفنی از زندان اوین، سلامتی خود و محمد رسولاف را به همسرش اطلاع داده و گفته است پس از آتشسوزی به محوطه رفته اما آنجا با گاز اشکآور دوباره به داخل بندها بازگردانده شده بودند.
روایت رسانههای داخلی از تلفات و وقایع شب گذشته در زندان اوین
خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضاییه جمهوری اسلامی، به نقل از مرکز رسانه این قوه گزارشی از آسیبهای جانی وقایع شب گذشته زندان اوین منتشر کرد.
در این گزارش ادعا شده است که چهار زندانی بر اثر استنشاق گاز جان خود را از دست دادهاند، ۶۱ زندانی مجروح شده که ده نفر از آنان در بیمارستان بستری و حال چهار نفر از مجروحان وخیم گزارش شده است.
در بخش دیگری از این گزارش تاکید شده است که «۷۰ زندانی نجات» یافتند.بنابر این گزارش خبرگزاری میزان تنها ۱۳۵ نفر در بند هفت زندان اوین محبوس بودند.این در حالی است که در مجموع هفت سالن بند ۷ زندان اوین بین حداقل ۲۰۰ تا ۷۰۰ زندانی محبوس هستند.
خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، روز یکشنبه ۲۴ مهر، در گزارشی از وقایع شب گذشته زندان اوین مدعی شد که صدای انفجارهای به گوش رسیده مربوط به فرار تعدادی از زندانیان و گرفتار شدنشان در میدان مین اطراف زندان بوده است. ادعای این رسانه کوتاه زمانی بعد توسط روزنامه شرق به نقل از یک منبع مطلع در سازمان زندانها تکذیب شد.
روایت شاهدان عینی از زندان اوین
رادیو فردا راویت یک شاهد عینی در زندان اوین را منتشر کرده و نوشته است در حادثه شب گذشته در زندان اوین مأموران با گلولههای جنگی و ساچمهای به زندانیان شلیک کرده و آنها را مورد ضرب و شتم قرار دادهاند.
بر اساس این روایت شامگاه شنبه «ساعت یک ربع به ۹، در بند هفت زندان اوین شورش شد، مامورها شروع به تیراندازی ممتد خیلی وحشیانه کردند و باعث تحریک زندانیان بند هشت هم شدند. زندانیان بند هشت خواستند کمک کنند و جلوی کشتار را بگیرند.»
این شاهد عینی همچنین تایید کرده است که بر اثر شلیک تیر به زندانیان بند ۸ دستکم «ده الی پانزده نفر تیر ساچمهای خوردند و یک نفر با تیر جنگی زخمی شده و خونریزی شدید داشتهاست.»
گزارشهایی نیز از ضرب و شتم شدید زندانیان با باتوم منتشر شده و گفته میشود شماری از آنها بعد از ضرب و شتم با باتوم به مکانی نامعلوم منتقل شدهاند.
انتقال شماری از زندانیان سیاسی زندان اوین به مکان نامعلوم
تعداد زندانیان منتقل شده از بند ۸ زندان اوین بین ۴۰ تا ۵۰ زندانی تخمین زده شده اما به جز نام چهارتن از آنها که زندانیان سیاسی این بند بودهاند از هویت دیگر زندانیان اطلاعی در دست نیست.
جمال عاملی همسر ندا ناجی مترجم و از فعالان حقوق کارگران که در زندان اوین محبوس است در حساب کاربری توییتر خود نوشته است که در جریان حادثه شب گذشته زندان اوین «عادل گرجی، ابوالفضل نجاتفتح، امیرعباس آذرموند و آرش جوهری زندانیان سیاسی محبوس در بند ۸ را به همراه حدود ۴۰ زندانی دیگر با ضرب و شتم خارج شده و به مکان نامعلومی منتقل شدهاند.»
غروب روز یکشنبه ۲۴ مهرماه مصطفی نیلی وکیل دادگستری در حساب کاربری توییتر خود خبر داد که شماری از زندانیان سیاسی بند ۸ اوین به زندان رجاییشهر منتقل شده و ۱۲ تن دیگر از زندانیان این بند در بهداری زندان اوین بستری هستند.
واکنشهای بینالمللی به آتشسوزی در زندان اوین
به دنبال وقوع انفجار و آتشسوزی در بندهای ۷ و ۸ زندان اوین در شامگاه شنبه ۲۳ مهرماه سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در مورد این حادثه ابراز نگرانی کرد و مسئولیت جان زندانیان دو تابعیتی آمریکایی را بر عهده حکومت ایران دانست. ند پرایس در حساب کاربری توییتر خود نوشته است:«ما گزارش ها از زندان اوین را با فوریت دنبال میکنیم.»
علاوه بر مقامات آمریکایی سازمان حقوق بشر ایران مستقر در نروژ روز یکشنبه ۲۴ مهر خواستار «تشکیل یک مکانیسم تحقیق مستقل تحت نظر سازمان ملل متحد برای رسیدگی به کشتار معترضان و اتفاقات زندان اوین» بهمنظور جلوگیری از «بروز فجایع بزرگتر» شد.این سازمان به «پیشینه جمهوری اسلامی در کتمان حقایق» در ادوار گذشته اشاره کرده و نوشته است که «نظر به سابقه کشتار در زندانها و عادیبودن دروغگویی میان مقامهای مسئول توضیحات رسمی درباره آنچه در اوین رخ داده است را نمیپذیرد»
اوین فردای حادثه؛ گزارشی اختصاصی در ایرانوایر
بنا به اطلاع «ایرانوایر»، از عصر یکشنبه۲۴مهر، نیروهای گارد داخل راهروهای بند زندانیان سیاسی اوین حاضر شدند و درهای سالنها روی زندانیان قفل شد. از سوی دیگر، فردای درگیری و تیراندازی به زندانیان اوین، هواخوری زندان پر است از لوازم سوخته اندرزگاه ۴ و پوکههای گاز اشکآور.
یک منبع مطلع از اورژانس تهران به « ایران وایر» میگوید: «شنبه شب ۸ دستگاه آمبولانس اورژانس از ناحیه غرب و ۴ دستگاه آمبولانس از ناحیه شمال همراه دو اتوبوس مجهز به اوین رفتند. اما به تکنسینهای اورژانس اجازه ورود به زندان داده نشد. مصدومان کادری زندان با آمبولانسها به بیمارستانها منتقل شدند و بعد از مدتی اعلام شد به اتوبوسها نیازی نیست و اتوبوسها بدون مصدوم بازگشتند.» منابع اورژانس تهران میگویند که هیچ کدام از زندانیان مصدوم با آمبولانسهای اورژانس تهران به بیمارستان یا مراکز درمانی منتقل نشدهاند و مشخص نیست چگونه و چه زمانی از زندان خارج و به مراکز درمانی منتقل شدهاند.
نقش هدایت فرزادی، ریيس زندان اوین چه بوده است؟
طبق اطلاع «ایرانوایر»، خشونتی که شنبه شب در اوین علیه زندانیان اعمال شد، از روزهای پیش و زیر نظر هدایت فرزادی، ریيس زندان آغاز شده بود. حالا تعدادی از زندانیان کشته شدهاند و شماری از آنها به زندانهای دیگر منتقل شدهاند. منابع «ایرانوایر» میگویند، آماری که خبرگزاری «میزان» (قوهقضاییه) درباره زندانیان اعلام کرده، دروغ است و مشخص نیست صدها تن از زندانیان بند هفت به کجا منتقل شدهاند. طبق اطلاع «ایرانوایر»، شمار کشتههای شامگاه شنبه۲۳مهر، بیش از چهار نفری است که خبرگزاری «میزان» اعلام کرده است.